7 Aralık 2014 Pazar

Destan Dönemi

Destan Dönemi Türk Edebiyatı (İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı)


Devrin Genel Özellikleri:
     1.  Çoğu sözlü eserler, ileriki  dönemlere kulaktan kulağa aktarılarak ulaşmıştır.
     2.  Dili, yabancı sözcük yok denecek kadar sadedir.
     3.  Genellikle millî nazım birimimiz olan dörtlük ve millî ölçümüz olan hece ölçüsü kullanılmıştır.
     4.  Şiirlerde genellikle yarım uyak görülür ve uyak düzeni  aaab, cccb, dddb... şeklindedir.



     5.  Eserler, aynı zamanda sığır, şölen, yuğ ve toy gibi çeşitli törenleri de idare eden kam, baksı şaman da denilen ozanlar tarafından kopuz adı verilen saz eşliğinde söylenmiştir.
     6.  Eserlerde göçebe hayatın izleri görülür.
     7.  Genellikle kahramanlık, ölüm, aşk, doğa vb konular işlenmiştir.
     8.  Başlıca sözlü edebiyat ürünleri koşuk, sagu, sav ve destanlardır. Yazılı edebiyat ürünleri ise Orhun Yazıtları ve Uygurlara ait çeşitli metinlerdir.


Sözlü Edebiyat:

Türklerin henüz yazıyı kullanmadıkları dönemdeki edebiyattır. Bu dönem edebiyatı sözlü olarak üretilmiş ve kulaktan kulağa yayılarak varlığını sürdürmüştür. Bu dönemde Türk edebiyatını Şamanizm, Manihaizm, Budizm gibi dinler etkilemiştir.


  • "kopuz" adı verilen sazla dile getirilmiştir.
  • Ölçü olarak ulusal ölçümüz olan "hece ölçüsü" kullanılmıştır.
  • Nazım birimi "dörtlük" tür.
  • Dönemine göre saf bir dili vardır.
  • Dizelere genel olarak yarım uyak hakimdir.
  • Daha çok doğa, aşk ve ölüm konuları işlenmiştir.
  • Bu dönem ürünleri anonimdir.
  • Avcı ve göçebe toplumun dinsel törenlerinden doğmuştur.
  • Anlatım söze dayanmaktadır.
  • Şiir ağırlıklıdır.
  • Uyak düzeni aaab,cccb,dddb dir.


Yazılı Edebiyat:

Yazılı edebiyat, yazının Türkler arasında kullanılmaya başlamasından sonra oluşan bir edebiyattır. Türkler, İslâmiyet öncesi dönemlerde Göktürk ve Uygur yazılarını kullanmışlardır. Elde bulunan ilk yazılı edebiyat ürünlerimiz Orhun Yazıtlarıdır. Ancak, Orhun Yazıtlarındaki dil ve anlatımdaki gelişmişlik, mutlaka öncesinin olduğunu düşündürmektedir.

Eserler:

  1. Alp Er Tunga Destanı 
  2. Oğuz Kağan Destanı 
  3. Atilla Destanı 
  4. Bozkurt Destanı


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder